Tham nhũng từ... quét rác

Tại TP Đà Nẵng, trước cửa hàng phở đông khách, người quét rác cố quét mạnh cho bụi mù lên để mất khách khiến chủ cửa hàng phải hối lộ một ít tiền để người quét vào lúc khác...

Ý kiến về lĩnh vực tham nhũng thường xẩy ra ở địa phương (%) do Liên hiệp các Hội KH-KT Việt Nam và Mặt trận Tổ qu

Đây là ghi nhận trong báo cáo kết quả khảo sát sau 2 năm thi hành Luật Phòng chống tham nhũng (PCTN) do Liên hiệp Các hội KH-KT Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện, vừa được công bố sáng nay (12/12).

Hai lĩnh vực xẩy ra nhiều tham nhũng nhất

Báo cáo được thực hiện trên kết quả khảo sát tại 9 tỉnh thuộc 3 vùng lãnh thổ của Việt Nam, cho thấy, hai lĩnh vực xảy ra nhiều tham nhũng nhất là quản lý đất đai và dự án công trình xây dựng. 

Thứ tự còn lại là cấp phép, thu thuế lệ phí, điều tra xét xử- thi hành án, hải quan, thu chi ngân sách, hộ tịch hộ khẩu và nuôi con nuôi. 

Đánh giá này phù hợp với kết quả khảo sát của Ban Nội chính trung ương trước đó, trong đó đề cập đến 10 lĩnh vực được coi là có tham nhũng phổ biến và ba lĩnh vực dẫn đầu là địa chính nhà đất, hải quan và CSGT.

Tuy vậy, báo cáo cũng chỉ ra tham nhũng ở Việt Nam dù mang tính phổ biến, hệ thống nhưng đến nay chưa phát hiện nhiều vụ án quy mô lớn. 

Kết quả khảo sát cũng cho thấy, mức độ tham nhũng ở phạm vi tỉnh huyện cao hơn xã phường. 

Ông Đặng Ngọc Dinh, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng (CECODES), thuộc Liên hiệp Các hội KH-KT Việt Nam, giải thích do cấp tỉnh, huyện có nhiều quyền lực hơn, đặc biệt trong lĩnh vực cấp đất cho các dự án.

Chấm điểm các cơ quan PCTN người dân cho rằng Thanh tra Chính phủ đã thực hiện trách nhiệm xử lý tham nhũng tốt hơn cả sau đó đến Viện kiểm sát và toà án.

Mổ xẻ nguyên nhân này, người dân cho rằng có lý do từ cơ chế xin cho, thể hiện trong nhiều hoạt động phân bổ kế hoạch kinh phí hàng năm, duyệt dự án đầu tư đến cả tổ chức cán bộ.

Trong bối cảnh này, cơ quan cấp dưới và người dân từ đối tượng được phục vụ biến thành đối tượng bị quản lý, biến quyền của họ được hưởng phải "xin" để được "cho". Cơ chế này đã tạo môi trường thuận lợi cho tham nhũng dễ nảy nở.

Phát hiện và tố cáo hành vi tham nhũng đều ít 

Luật PCTN đã tạo cơ sở cho một bước đột phá trong hoạt động kê khai tài sản, vì bắt buộc kê khai đối với CBCC các ngành nắm giữ vị trí công tác dễ tham nhũng nhất và trong đối tượng phải kê khai bao gồm cả thành viên gần gũi trong gia đình. 

Đánh giá diễn biến về mức độ tham nhũng tại địa phương sau khi ban hành Luật PCTN, đa số người được hỏi cảm nhận thời gian đầu triển khai tình trạng tham nhũng có giảm. Điều này được giải thích là Luật PCTN đã có tác dụng răn đe trong thời gian đầu, cũng có thể do tham nhũng trở nên tinh vi hơn và khó phát hiện.

Đánh giá mức độ phát hiện tham nhũng, đa số người được hỏi cho rằng việc phát hiện tại các địa phương là ít và không thường xuyên, rất ít người cho rằng việc phát hiện thường xuyên và đảm bảo chất lượng. 

Đa số người dân xác nhận các vụ án tham nhũng được phát hiện thường không qua cơ quan có chức năng PCTN mà chủ yếu do người dân tố giác và đặc biệt là cơ quan truyền thông. Trong đó đáng lưu ý là báo mạng đã vượt qua báo in về số lượng tin bài về PCTN.

Tại Hà Nội báo cáo ghi nhận người tham nhũng chỉ bị chuyển vị trí công tác, có nhiều trường hợp lên chức. Chỉ có những vụ việc quá bức xúc bị dư luạn và báo chí lên án quá mạnh mẽ thì mới quan tâm xem xét. 

Trong khi đó việc tố cáo hành vi tham nhũng lại được người dân trả lời là biết những người có chức quyền tham nhũng nhưng họ không dám tố cáo hoặc không muốn tham gia tố cáo vì chẳng được lợi lộc gì và phải lo cho đời sống...

Thống kê cho kết quả là có tới hơn 74% ý kiến cho rằng các vụ tham nhũng không được tố cáo và có tố cáo cũng không đầy đủ. 

3 đặc điểm của Cấu trúc tham nhũng tại Việt Nam

Có tính phổ biến (trong mọi lĩnh vực, mọi vùng lãnh thổ); có sự liên kết dọc (theo "dây, ngành, theo cấp trên, dưới); Có tính liên kết ngang (theo bè, cánh). Các liên kết trên được thực hiện theo thẩm quyền, thậm chí một người có chút quyền thôi là có thể tham nhũng...

(Trích báo cáo khảo sát của Liên hiệp các Hội KH-KT Việt Nam và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam)

Ở Vienam cái gì họ củng có thể tham nhũng và ăn được hết